ارتوز یا بریس چیست؟ طراحی و ساخت انواع ارتوز
ارتوز چیست؟ به هر وسیله کمکی که برای حفظ راستا و ایجاد اصلاح در مفاصل یا برای افزایش توان عضو بکار رود گفته می شود. ارتوزها در بعضی موارد وسایل ارتوپدی فنی هم نامیده می شوند اما باید در نظر داشت که در بعضی از بیماری ها، ارتوز تنها یک وسیله کمک درمانی نیست بلکه جزو اصلی درمان به حساب می آید مثلا در بیماری اسکولیوز اولین و موثرترین مداخله درمانی استفاده از ارتوزهای اصلاحی یا Correctiv ستون فقرات است .
انواع بریس ها بر اساس محل استفاده تقسیم بندی می شوند و در سه دسته ارتوز ستون فقرات، ارتوز اندام تحتانی و ارتوز اندام فوقانی جای می گیرند.
ارتوز های مخصوص ستون فقرات
از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
ارتوز میلواکی: این نوع بریس جهت اصلاح قوس اسکولیوز یا کایفوز ستون فقرات استفاده می شود و دارای بسکت لگنی و رینگ گردنی است که توسط بارهای آلومینیومی به هم وصل شده اند. با وجود ظاهر بریس که ممکن است عجیب بنظر برسد موثرترین روش درمانی بیماری اسکولیوز با قوس بالاتر از مهره هشتم سینه ای استفاده از میلواکی می باشد.
ارتوز بوستون: ارتوز اصلاحی مورد استفاده برای درمان و اصلاح قوس های اسکولیوزی با راس قوس پایین تر از سطح مهره هشتم سینه ای می باشد این بریس بر اساس قالب اصلی تنه ساخته می شود و نیروی اصلاحی به راس قوس وارد می کند.
Body jacket: در شکستگی های مهره های ستون فقرات از این نوع بریس استفاده می شود که بر اساس محل شکستگی و میزان محدودیت حرکتی هایی که از بریس انتظار می رود محل لبه های بالایی آن متغیر خواهد بود، Body jacket یک تکه یا دو تکه بودن ارتوزها، بر اساس نظر متخصصین تعیین می شود.
L.S.O :T.L.S.O این گروه مجموعه ای از ارتوزها هستند که نقش حمایتی و همچنین فیکس کردن را برای ستون فقرات ایفا می کنند و در شکستگی ها، درمان دیسک، بعد از جراحی توسط فوق متخصص اسکولیوز و … مورد استفاده قرار می گیرند.
ارتوز های ویژه اندام های تحتانی
U.C.B.L: نوعی کفی است که بر اساس قالب پای فرد از جنس پلی اتیلن ساخته می شود و از قوس طول داخلی پا حمایت می کند و برای کنترل چرخش پاشنه و اصلاح کف پای صاف بکار می رود هم چنین مفصل ساب تالار را در وضعیت آناتومیکی نگه می دارد.
کفش طبی : براساس نیاز فرد کفش های طبی طراحی و ساخته می شوند انواع کفش های طبی می توان به کفش دیابتی مخصوص پای دیابتی ، کفش های ورزشی طبی، کفش ارتوپدی و… اشاره کرد برای اطلاع بیشتر در مورد کفش طبی اینجا کلیک کنید.
AFO : یکی از رایج ترین و متداول ترین ارتوزهایی است که مورد استفاده قرار می گیرند AFO ها هستند. این نوع برای کنترل همزمان مچ و پا کاربرد دارند. انواع مختلف این بریس ها وجود دارد که در شرایط متفاوت بیماران، آنها را به کار می بریم. AFO ها در ظاهر ممکن است تفاوت کمی با هم داشته باشند اما خواص بیومکانیکی متفاوتی دارند بعضی از انواع آنها علاوه بر مچ بر مفاصل بالاتر مثل زانو و حتی لگن و ران نیز تاثیر می گذارند و آنها را کنترل می کنند. این بریس در آسیب های عصب پرونئال بدنبال شکستگی های اندام تحتانی و عدم کنترل مچ در ضایعات دیسک های بین مهره ای و هم چنین بیماران سکته مغزی استفاده می شود.
Knee Cage: ارتوز زانو برای ایجاد محدودیت حرکتی یا حمایت از زانو مورد استفاده قرار می گیرد این بریس ها معمولا در پارگی های بافت نرم مفصل زانو مورد استفاده قرار می گیرند. زوایای مفصل و شکل ساختاری آن بنا به نوع ضایعه مانند پارگی ACL ،PCL ،MCL ،LCL و همچنین پارگی مینیسک قابل تغییر می باشد.
KAFO و Long leg Brace: در بیمارانی که عضله چهار سر ران ضعیف دارند یا زانوی آنها دچار کانترکچر است این بریس اندیکاسیون دارد. Long leg Brace دارای شل رانی و شل ساق پایی که توسط مفصل زانو که در داخل و خارج زانو قرار می گیرند به هم متصل می شوند. ارتوز در ادامه توسط بارهای انتهایی ممکن است به کفش نیز وصل شود. مفاصل زانویی بسیار متنوعی وجود دارد مثل Swiss Lock ،Drop Lock ،Offset Knee ،Pneumatic و… که براساس نیاز بیمار در بریس تعبیه می شوند. بریس KAFO نیز نوع یک تیکه و استاتیک Long leg Brace است و از ترموپلاستیک ساخته شده و معمولا هیچ قطعه فلزی ندارد اندیکاسیون استفاده از آن اکثرا هنگام خواب و برای حفظ راستای آناتومیک اندام تحتانی و به منظور جلوگیری از ایجاد کانترکچر استفاده می شود.
RGO :HKAFO این بریس ها نوعی بریس بلند Long leg Brace محسوب می شوند که علاوه بر حمایت از مفصل مچ و زانو، مفصل ران و لگن (هیپ) را نیز حمایت و کنترل می کنند. در نوع HKAFO فردی که هیچ کنترلی بر اندام تحتانی ندارد مانند کسی که دچار قطع نخاع شده دی پلژی و یا پاراپلژی است که می تواند با استفاده از آن سرپا بایستد. در فردی که عضلات پشت مفصل ران فلج نباشد و توانایی به عقب بردن پا از مفصل ران وجود دارد، استفاده از ارتوز راهبر RGO می تواند در به حرکت درآوردن فرد کمک شایانی کند. بریس های بلند با مفاصل پیشرفته جهت بیماران ضایعه نخاعی (پاراپلژی) و بیماران فلج اطفال (پولیومیلیت) که آهنگ منظمی بین مفاصل لگن، زانو و مچ پا ایجاد می کند و کمک به راه رفتن بهتر بدون وارد آمدن فشار نامتناسب به کمر را امکان پذیر می کند بریس کربنی با مفاصل هیدرولیک و پنوماتیک (RGO) از این دسته از بریس ها می باشد.
بریس هیپ: این بریس ها معمولا بعد از جراحی آرتروپلاستی مفصل ران مورد استفاده قرار می گیرند اهمیت استفاده از این نوع بعد از عمل جراحی مخصوصا بعد از در رفتگی پروتز جاگذاری شده و هنگام عمل، نمود پیدا می کند و بر اساس اینکه در رفتگی بعد از عمل جراحی به سمت قدام باشد یا خلف میزان محدودیت حرکتی ارتوز و نیز ابعاد آن تعیین می شوند.
آشنایی با بریس های اندام فوقانی
بریس های اندام فوقانی ممکن است یک بند انگشت و یا کل دست از شانه تا نوک انگشتان را در بر بگیرند که بر اساس نیاز فرد و عارضه به وجود آمده در دست، این بریس ها طراحی و ساخته می شوند. تعدادی از پرکاربردترین بریس اندام فوقانی در ادامه مطرح شده اند.
Mallet Finger: این مدل بریس بسیار کوچک اما کاربردی برای نگه داری انگشت در وضعیت مناسب و برای جلوگیری از بوجود آمدن بد شکلی در انگشت، به دنبال پارگی تاندون انگشت و شکستگی های بند اول استفاده می شود این بریس بسیار مورد توجه پزشکان بوده و آنرا بسیار موثر و کاربردی می دانند.
Thumb Spica: این ارتوز منحصرا برای نگه داری انگشت شصت در وضعیت آناتومیک استفاده می شود اما کاربرد اصلی Thumb Spica در شکستگی استخوان اسکافوئید و نیز آرتروز مفصل کارپومتاکارپال و متاکارپوفالانژیال می باشد.
Knockle Bender: این ارتوز انگشتان را از مفاصل متاکارپوفالانژیال (مفصل قاعده انگشتان با کف دست) خم می کند تا از بوجود آمدن کانترکچر و خشکی دست در عارضه Ape Hand چلوگیری می کند.
Spider: این بریس با نام های دیگری چون Finger exteution assist و یا Radial nerve Orthosis و… نیز شناخته شده و کاربرد آن در ضایعه قطع عصب رادیال می باشد به دنبال قطع شدن عصب رادیال فرد توانایی باز کردن دست و انگشتان را از دست می دهد که استفاده از این بریس انجام این عمل را تسهیل می کند. هم چنین در مراحل اولیه توانبخشی بعد از قطع عصب رادیال، استفاده از این ارتوز جنبه درمانی داشته و باعث بازگشت هر چه سریع تر توانایی بازکردن دست توسط خود فرد می شود.
Cock up: این بریس یکی از معروف ترین و پرکاربردترین بریس ها به شمار می رود که منحصرا برای بی حرکت کردن مچ دست یا نگه داشتن آن در زاویه ای خاص مورد استفاده قرار می گیرد. کاربرد آن در مواردی چون Tennis elbow ،CTS یا سندروم تونل کارپال، شکستگی استخوان مچ، آرتروز و روماتوئید آرتریت و… می باشد.
آنتی اسپاستیک: این ارتوز برای جلوگیری از کانترکچر در مفاصل انگشتان، شصت و نیز مچ دست در افرادی که دچار ضایعه مغزی و سکته شده اند کاربرد دارد.
Elbow Cage: این نوع بریس همانند Knee Cage است اما مفصل آرنج را حمایت می کند و در مواردی چون در رفتگی آرنج و پارگی تاندون ها و رباط های آرنج کاربرد دارد. این ارتوز هم چنین در مواردی چون سوختگی نیز مورد استفاده قرار گرفته و گاهی نقش جلوگیری از ایجاد کانترکچر را داراست در مواردی که فرد برای افزایش دامنه حرکتی مفصل آرنج، توسط کلینیک کاردرمانی و یا فیزیوتراپی معاینه و درمان می شود، در فواصل بین جلسات کار درمانی و فیزیوتراپی برای حفظ دامنه به دست آمده استفاده از Elbow Cage ضروری است.
Sarmiento: در شکستگی استخوان بازو، به جای گرفتن گچ که مشکلات بهداشت و وزن زیادش باعث آزار فرد شده می توان از ارتوز Sarmiento استفاده کرد این ارتوز بسیار کاربردی و مناسب و با فشاری که به بافت نرم می آورد باعث تسریع در روند جوش خوردن استخوان می شود.
معرفی ارتوز های مربوط به شانه
این نوع بریس ها شامل Sling یا آویز دست، Hemi Sling ،Gun Slinger ،Willmer Caryixy ،Abduction Pillow ،Air Plan می باشد که همه ارتوزهای شانه به جز Air Plan، در دررفتگی مفصل شانه کاربرد دارند که انتخاب و استفاده از هر کدام بسته به شدت عارضه و طبق نظر متخصصن شانه تعیین می شود. Air Plan بریسی است که معمولا در سوختگی ناحیه زیر بغل و دست مورد استفاده قرار می گیرد.
ارتزیست کیست و کار او چیست؟
ارتزیست یکی اعضای گروه طب توانبخشی می باشد که با نظارت، تشخیص، معالجه اختلالات فیزیکی و با به کارگیری از علم پزشکی و مهندسی به پباده سازی، ساخت و ساز و درمان ارتوز مطلوب به مراجع می پردازد علاوه بر تجویز و پباده سازی، یک ارتزیست مسئولیت مدیریت کاربرد ارتوز و دادن آموزش های مورد نیاز برای پوشیدن و به کار گیری بهتر از بریس و ارزیابی ماهیانه در زمان به کار گیری را نیز داراست.
نوشتن نظر