ساخت پروتز اندام تحتانی
پروتز اندام تحتانی برخلاف باور عموم به معنی اندام مصنوعی برای قسمت پایینی بدن می باشد. امروزه انواع متعددی از پروتزها مورد استفاده قرار می گیرند همان طور که می دانید اندام مصنوعی یا همان پروتز برای قسمت های از بین رفته بدن در اثر عوامل متفاوت مثل بیماری هایی از قبیل مثل دیابت، تروما، بیماری های عروقی، سرطان، صدمات و آسیب های شدید ناشی از ضربه، حوادث جاده‌ای و تا حدودی حوادث در محیط کار که از بین رفته کمک کرده و جایگزین آن ها می شود تا افراد بتوانند بدون کمبود نقص عضو زندگی عادی خود را ادامه دهند. همان طور که گفته شد پروتز ها به دو دسته تقسیم می شوند: پروتز اندام تحتانی و پروتز اندام فوقانی در این مقاله سعی داریم به بررسی و ساخت پروتز اندام تحتانی بپردازیم پس با ما همراه باشید.
معرفی انواع پروتز اندام های تحتانی
معمولا نقص عضوها در قسمت دست و پا بیشتر دیده می شود قطع عضو اندام تحتانی شامل انگشتان پا، بالای زانو، ساق پا، مفصل ران، انواع زانو، پایلون، قطعات پنجه و مچ پا و یا پا به صورت کامل است. پروتز اندام تحتانی برای نقص عضو پا گزینه مناسبی می باشد. پروتز اندام تحتانی، بازگرداندن امکان توانایی راه رفتن و ایستان را ایجاد کرده و همچنین، جایگزین اندام از دست رفته می شود و می تواند زندگی فرد را دچار تغییر و تحول کند و قابلیت های جدیدی را در اختیار فرد قرار دهد.
در ساخت پروتز معیار هایی نظیر، وزن، سن، میزان تحرک در روز، شغل، جنس پروتز، علت قطع عضو در نظر گرفته می شود. یکی از نکات قابل توجه در ساخت پروتز اعضای تحتانی ، استفاده از مواد به کار برده شده سبک و مقاوم است تا فرد احساس وزن بیشتری را روی بدن خود نداشته باشد و با سلولها و بافت های بدن سازگار باشند تا ایجاد حساسیت و عفونت را ایجاد نکند در نتیجه در ساخت پروتزها به ویژه پروتز اندام تحتانی باید به این نکته توجه کرد.
روش های ساخت پروتزهای تحتانی
در ساخت پروتز اندام تحتانی دو روش پروتز اگزو اسکلتال (پروتزهای با ساختار سخت بیرونی) و پروتز اندو اسکلتال (پروتزهای با ساختار سخت درونی) وجود دارد.
پروتز اگزو اسکلتال: ساختار پروتزهای اگزو اسکلتال از پوشش سخت تشکیل شده که مقاومت و زیبایی شکل ظاهری از نکات حائز اهمیت می باشد. جنس این نوع پروتز از لامینه پلاستیکی می باشد محدودیت در قطعات به کاربرده شده در این روش باعث ایجاد وزن بیشتر و سنگین تری نسبت به اندو اسکلتال شده، از این رو از دوام بیشتری برخوردار است به همین دلیل این پروتز مناسب افرادی می باشد که قصد استفاده طولانی تر از یک پروتز را دارند.
پروتز اندو اسکلتال: پروتزهای طرح اندو اسکلتال مناسب افراد مختلف با فعالیت بالا است و برخلاف پروتز اگزو اسکلتال، این پروتز از دوام کمتری برخوردار است. در ساخت و طراحی این پروتز از قطعات مختلف نظیر میله های سبک، و روکش های انعطاف پذیری از جنس فوم ابر و… استفاده شده است که قابلیت برداشتن و تعویض را دارد.
انواع پروتز اندام تحتانی کدامند؟
پروتز اندام تحتانی بسیار متفاوت می باشد و با توجه به نوع قطع شدگی جهت شبیه سازی عضو از دست رفته طراحی و قالب گیری می شود و پروتز مورد نظر با تهیه مواد سیلیکونی به رنگ پوست در می آید که در این جا به معرفی انواع آن می پردازیم:
پروتز زیر زانو: همانطور که از نامشان پیداست پروتز زیر زانو در قسمت زیر زانو مورد استفاده قرار می گیرد در طراحی پروتز اندام تحتانی زیر زانو، برای ساق و مچ پا و مفصل مصنوعی زانو که متصل به استخوان ران است طراحی انجام می گیرد این نوع نقص عضو از شایع ترین نوع در اندام های تحتانی می باشد.
پروتز بالای زانو: پروتز بالای زانو یکی دیگر از انواع پروتز اندام تحتانی می باشد و همانطور که از نامش پیدا است برای قطع عضو و تحلیل رفته بالای زانو مورد استفاده قرار می گیرد که با استفاده از مفاصل هیدرولیک عملکرد مفصل زانو را انجام می دهد.
پروتز لگن و ران: پروتز ران و لگن از مهم ترین نوع پروتز ها می باشد که از اهمیت بالایی برخوردار است و نقش عمده ای در تعادل فرد در هنگام راه رفتن و ایستادن بر قرار می کند.
پروتز های ناحیه ی مچ پا به پایین: در این نوع از قطع عضو با توجه به وجود پاشنه یا عدم وجود آن، نوع پروتز اندام تحتانی متفاوت است در این نوع پروتز با شبیه سازی، آنالیز انگشتان، کف و هم چنین قالب گیری از پای سالم برای ساخت پروتز برای ناحیه مچ پا استفاده می شود در این از مواد سیلیکونی برای شباهت و مشابه رنگ پوست استفاده می شود.
ارزیابی، اولین قدم و مهم ترین نکته در ساخت مناسب ترین نوع پروتز برای بیمار است عوامل دیگری نیز در ساخت پروتز اندام تحتانی تاثیر گذارند که به بررسی این عوامل می پردازیم.
- سن بیمار
- وزن بیمار
- اندازه پای باقی مانده
- شکل پای باقی مانده
- سطح فعالیت بیمار
- تشخیص و پیش بینی تغییرات آتی
بررسی این عوامل تصویر کلی را به نیم پزشکان ارائه می دهد تا پزشک با بیمار، پزشکان و اعضای خانواده بیمار مشورت و نظر خواهی دقیقی داشته باشد. زیرا ارزیابی دقیق برای ساخت پروتز اندام تحتانی امری ضروری است و هیچکدام از بیماران شباهتی به هم نداشته و دارای ارزیابی مختص به خود می باشند. با در نظر گرفتن این عوامل می توان در ساخت پروتز موفقیت بیشتری را کسب کرد و بهتر عمل کرد.
آشنایی با قسمت های مختلف پروتزها
پروتز اندام تحتانی از چند قسمت تشکیل شده اند که به صورت مختصر به آن ها اشاره می کنیم:
- سیستم تعلیق که انتهای اندام قطع عضو به پروتز متصل می شود.
- بدنه
- سیستم واسط
- هوک یا دست، پا
- سوکت قسمتی از پروتز می باشد که انتهای اندام قطع شده در آن قرار می گیرد.
- پوشش خارجی مناسب و زیبایی برای ظاهر پروتز
- پنجه مصنوعی
- مفاصل ران و زانو
شرایط متناسب برای داشتن پروتز
پروتز اندام تحتانی از قسمت های مختلفی شامل سوکت پوشش و… تشکیل شده است. هدف از ساخت یک پروتز بازگشت فرد به فعالیت های روزانه و امکان مجدد برای راه رفتن است. انتخاب و ساخت پروتز مناسب به عوامل مختلفی بستگی دارد برای تامین این هدف، پروتز می بایست شرایط زیر را داشته باشد:
- تعلیق مناسب و مطلوب و به صورت مناسب بر روی پای بیمار ثابت شود.
- انتقال مناسب وزن بیمار به زمین
- امکان ایجاد توانایی حرکت و راه رفتن طبیعی
- داشتن پوشش و ظاهری مناسب
- دارای کمترین وزن باشد.
مراحل ساخت پروتز و اندام مصنوعی
- اندازه‌گیری انتهای عضو قطع شده و عضو سالم مقابل
- ساخت قالب گچی
- ساخت سوکت
- اتصال بدنه
- تنظیم پروتز
نکات مهم برای ساخت اندام مصنوعی
مواد اولیه: موادی که برای ساخت پروتز اندام تحتانی مورد استفاده قرار می گیرد متفاوت است و تا حدی به میزان فعالیت فرد وابسته می باشد. استفاده از موادی مانند چوب، پلاستیک و فوم در پروتز هایی که برای سطح فعالیت پایین بدنی طراحی شده اند هم چنین استفاده از فیبر کربن برای فعالیت های بیشتر در نظر گرفته می شود که هم چنین سبک وزن است.
راحتی و عملکرد: یک پروتز خوب و مناسب احساس راحتی را در فرد قطع عضو فراهم می کند و بر روی راحتی فرد تاثیر مستقیم دارد. همان طور که می دانیم پروتزها به ویژه پروتز اندام تحتانی برای انجام یک نوع فعالیت خاص و افراد نتوان در راه رفتن طراحی شده اند که باید عملکردی طبیعی را تا حد امکان القا دهد.
امکان قابلیت چند محوری: برخی از پروتز اندام تحتانی به ویژه در ناحیه ساق پا امکان حرکت چند محوری را دارند این قابلیت در پروتز اندام پایین بدن امکان بالا و پایین دادن و حرکت به سمت چپ و راست جلوی پا یا کشاندن آن به سمت داخل و خارج را برای شما فراهم می کند و قابلیت حرکات چند محوری برای حرکت راحت تر امری ضروری است.
ایجاد ذخیره انرژی: پروتز اندام تحتانی از جنس فیبر کربن عملکردی مانند یک فنر را دارند و پیاده روی با سرعت های مختلف را با وجود تعداد فنرها موجود در جلو و پشت پا فراهم می کند در این حالت هرچه فنر طولانی تر باشد، می توان واکنش بیشتری داشت و امکان ذخیره انرژی بیشتری فراهم می شود.
در نتیجه برای استفاده بهتر و طولانی مدت از پروتز اندام تحتانی و پیشگیری از بروز مشکلات انجام نکات و رعایت سلامت عمومی برای مراقبت از پروتز ها امری مهم و ضروری است که عبارتند از :
- کنترل و معاینه مکرر پوست برای پیشگیری از زخم و حساسیت های پوستی
- شستشو و نظافت روزانه سوکت
- نظافت، ماساژ و روغن مالی انتهای قطع عضو
- جلوگیری از کاهش تورم قطع عضو با باند پیچی مناسب هنگام پوشیدن پروتزها
- انجام حرکات ورزشی کششی استقامت و حرکات مخصوص اندام تحتانی توصیه شده توسط فیزیوتراپ
- خشک کردن سوکت
- چک کردن و در آوردن قطعات اندام پروتز تحتانی
- استفاده از کفش با اندازه مناسب و عدم تغییر در پاشنه کفش
- پیشگیری از اضافه وزن، حفط وزن و تناسب اندام
- بررسی و تعمیرات حداقل یک بار در سال
پروتز اندام تحتانی نقش مهم و ارزشمندی را برای افراد نقص عضو فراهم می کند. اندام‌ها یا پروتزهای مصنوعی، برای قطع عضوها بسیار ارزشمند هستند و برای بازگرداندن بعضی از قابلیت ها و فعالیت های روزانه به آن ها کمک شایانی می کند و شباهت بسیاری را با عضو طبیعی بدن دارد و با پیشرفت علم و به کار بردن مواد جدید عملکرد اندام پروتز تحتانی قوی‌تر، واقعی‌تر، طبیعی، سبک تر می شود.
نوشتن نظر